Nthawi zonse pamene ndondomeko ya mpweya si yabwino, ndipo nyengo ya chifunga imakhala yoopsa, dipatimenti ya ana yachipatala yachipatala imakhala yodzaza ndi anthu, makanda ndi makanda.ana amatsokomola mosalekeza, ndipo zenera la chithandizo cha nebulization chipatala nthawi zonse ndi anthu.
Kuphatikiza pazifukwa zazikulu za kusakanira kwa ana omwe, zoopsa za kuipitsidwa kwa mpweya sizinganyalanyazidwe.
Mu lipoti la kafukufuku wa "Zoopsa za Air" lotulutsidwa ndi UNICEF, zikufotokozedwa momveka bwino kuti kuwonongeka kwa mpweya kudzakhala chimodzi mwa ziwopsezo zakupha ku moyo wathanzi wa ana mpaka pano."Kuwonongeka kwa Mpweya ndi Thanzi la Ana - Chofunikira Pa Mpweya Woyera" lipoti la kafukufuku wofalitsidwa ndi WHO.
Lipotilo linanena kuti mpweya wabwino wamkati wadzetsa vuto lalikulu paumoyo wa ana.Padziko lonse lapansi, ana 93 pa 100 alionse akukhala m’malo amene mpweya woipitsidwa kwambiri ndi woposa muyezo wa WHO.
1. N’chifukwa chiyani ana amakhala pachiopsezo choopsa chakuipitsa mpweya?
Lake, yemwe ndi mkulu wa bungwe la UNICEF, anati: “Kuipitsa mpweya sikumangolepheretsa kukula ndi kukula kwa mapapu a makanda ndi ana aang’ono, komanso kumawononga ubongo kosatha, zomwe n’zofanana ndi kupha tsogolo la anthu ambiri.”Kwa achinyamata Anthu monga ana, amayi apakati, okalamba, ndi anthu omwe ali ndi malamulo ofooka amakhala pachiwopsezo cha kuwonongeka kwa mpweya wamkati.Zifukwa zomwe ana amakhala pachiwopsezo chachikulu cha kuwonongeka kwa mpweya ndi izi:
- 1. Kupuma kwa ana ndi 50% kuposa akuluakulu, kotero iwo amakoka mpweya wambiri woipitsidwa mu nthawi yomweyo.
- 2. Ana adakali m'kati mwa chitukuko, ndipo chitetezo cha thupi ndi chitetezo cha mthupi sichikukula.
- 3. Ubwino wa mpweya wa m’nyumba ndi wovuta kwambiri kuposa kuipitsa kunja, ndipo ana amathera nthaŵi yochuluka akukhala m’nyumba.
- 4. Malo ambiri owononga mpweya m'chipindamo ndi olemera kuposa mpweya, ndipo adzamira pamtunda wa mamita 1.2 kuchokera pamsewu.Ana ndi aafupi mu msinkhu ndipo amakhala zinthu zowonongeka mwachindunji.
2. Kodi kuwonongeka kwa mpweya kuli kovulaza bwanji kwa ana?
- Ndizotheka kuyambitsa matenda a chitetezo chamthupi
Kafukufuku wachipatala watsimikizira kuti kuwononga chilengedwe kwakhala gwero lalikulu la matenda a magazi a ana.Makamaka muzokongoletsera zanyumba za formaldehyde, zomwe zimadziwika kwambiri masiku ano, pakhala pali milandu yambiri yochenjeza anthu kuti mpweya wabwino wamkati ndi wowopsa ku thanzi la anthu, makamaka ana.
- Wonjezerani kuchuluka kwa kupumamatenda ana ndi achinyamata
Kafukufuku wofunikira wasayansi watsimikizira kuti kuchuluka kwa kupuma kwapang'onopang'ono ndi 1.6 mpaka 5.3 nthawi zambiri mwa ana omwe ali m'malo oipitsidwa kuposa m'malo osiyanasiyana.Monga tanenera kale m'nkhaniyi, kupuma kwabwino kwa ana ndi 50% kuposa kwa akuluakulu.Choncho, pamene kuchuluka kwa mpweya kuipitsidwa kulowa kupuma thirakiti ana, ndi zambiri chifukwa pachimake kapena matenda kupuma matenda ana.
3. Kuwononga kukula bwino ndi kukula kwa ukonde wa ana
Ngakhale kuti palibe kafukufuku wachindunji wosonyeza kuti, poyerekeza ndi akuluakulu, ana ali mumkhalidwe wovuta komanso wokulirapo, ndipo mafupa aumunthu nawonso ali ofanana.Kupuma kwa nthawi yayitali kwa mpweya woipitsidwa sikungangoyambitsa matenda osiyanasiyana, komanso kumakhudza chitukuko cha ntchito zosiyanasiyana za thupi la ana, potero zimakhudza kukula ndi kukula kwa msinkhu.
4. Kuwononga ubongo wa ana
Kuipitsa kungakhudze chapakati mantha dongosolo ana, kuchititsa chizungulire, mutu, kutopa, kusowa mphamvu, ndi utachepa kugwirizana kwa mantha dongosolo ntchito.
Kafukufuku wa yunivesite ya Harvard wapeza kuti malinga ngati ubongo wa ana ukukhudzidwa ndi kuwonongeka kwa mpweya panthawi ya chitukuko, kukula kwa minyewa ya muubongo kumachepetsedwa, ndipo luntha lidzakhudzidwa.Komanso, kuwonongeka kwa mpweya ku IQ ya khanda kumachitika panthawi yomwe mayi ali ndi pakati.
Kafukufuku wopangidwa ndi Children's Health Center ku Columbia University adapeza kuti panthawi yomwe ali ndi pakati, ngati malo omwe kuipitsidwa kwa mpweya kuli koopsa, nzeru za mwanayo zidzakhala zochepa kwambiri ndi 4 mpaka 5 mfundo pamene akuyamba sukulu ali ndi zaka zisanu.
Nthawi yotumiza: Jul-26-2023